63ο Λύκειο Αθήνας: Η Ζωή του Γαλιλαίου

Richard Feynman: The World from another point of view

Ο Feynman ήταν ένας κορυφαίος επιστήμονας και δάσκαλος, αντάξιος των μεγαλύτερων ονομάτων της επιστήμης, αλλά και ένας ενδιαφέρων άνθρωπος με τραγικές πτυχές στην ιστορία του.

Είναι ύλη η αντιύλη;

Συχνά θεωρούν οι μη ειδικοι ότι η αντιύλη είναι μια ειδική μορφή ύπαρξης, που δεν έχει τις ιδιότητες της ύλης. Όμως η αντιύλη έχει στην πραγματικότητα μια απολύτως συμμετρική εικόνα με την ύλη. Είναι ουσιαστικά και αυτή ύλη. Λέγεται αντιύλη γιατί όταν έλθει σε επαφή με την "κλασσική" ύλη τότε συμβαίνουν αξιοθαύμαστα φαινόμενα. Και ένα μυστήριο: φαίνεται να είναι λιγότερη στο σύμπαν...

Ό,τι και να πούμε είναι λίγο: Λεονάρντο

Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Επιστήμονας, φιλόσοφος, ιατρός, καλλιτέχνης, όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά. Δυσθεώρητη κορυφή του πνεύματος. Homo universalis.

Έχει το σύμπαν σκοπό;

Η αναζήτηση σκοπού στο σύμπαν προϋποθέτει ότι κάποιος πρέπει να έχει αυτόν τον σκοπό. Ποιος μπορεί να είναι αυτός (αυτή, αυτό) που έχει ένα σκοπό για το σύμπαν, προφανώς(;) όντας εξωτερικός παράγοντας και όχι μέσα στο σύμπαν ο ίδιος; Είναι εντελώς απαραίτητο για τη λογική να υποτεθεί ότι όντως υπάρχει ένας σκοπός, άρα και κάποιος (κάποια, κάτι) που έχει αυτόν το σκοπό;

Ερωτήματα άμεσα συνδεδεμένα με θρησκευτικές αναζητήσεις.
Ωστόσο, εδώ θα δούμε μια συνομιλία χωρίς άμεσες θρησκευτικές αναφορές, ανάμεσα σε δύο πολύ γνωστούς επιστήμονες.

The Extraordinary Genius of Albert Einstein

Η πιθανοκρατική φύση της ύλης

Γνωρίζουμε ότι τα κβαντικά φαινόμενα μας αποκαλύπτουν μια παράξενη εικόνα για την ύλη. Άλλοτε παρουσιάζεται η ύλη με τη μορφή διακριτών σωματιδίων και άλλοτε ως ένα κύμα πιθανοτήτων, δηλαδή χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη προβλέψιμη θέση και πορεία της ύλης, όπως θα γινόταν με τη μορφή σωματιδίων. Αυτή η εικόνα γίνεται ακόμη πιο απόκοσμη στα φαινόμενα "κβαντικής σύζευξης" ("quantum entanglement"). Ο Αϊνστάιν, πρωτοπόρος στη θεμελίωση της κβαντομηχανικής (της φυσικής των κβαντικών φαινομένων), δε μπορούσε να δεχτεί ότι η ύλη μπορεί να συμπεριφέρεται με πιθανότητες (κύμα) και όχι με βεβαιότητες (σωματίδιο). Επινόησε ένα πείραμα (το παράδοξο EPR) για να αποδείξει ότι κάτω από την κβαντομηχανική κρύβεται μια απολύτως ντετερμινιστική φύση της ύλης. Όμως η έκβαση δεν ήταν αυτή που θα ήθελε ο θείος Άλμπερτ...

Η ανάλαφρη βαρύτητα της ύλης.

Σε μυστηριώδη επαφή με την άλλη άκρη του σύμπαντος...

Λέμε ότι οι νόμοι της φυσικής παρουσιάζουν τοπικότητα, εννοώντας ότι κάτι που συμβαίνει "εδώ" θα πληροφορήσει το γύρω χώρο για την ύπαρξή του με μια πεπερασμένη ταχύτητα (του φωτός) και όχι ακαριαία. Τότε πώς γίνεται να υπάρχουν γεγονότα των οποίων η αλληλεξάρτηση είναι αυτόματη, άρα θα έλεγε κανείς ότι είναι ακαριαία; Υπάρχει μη τοπικότητα στο σύμπαν;

Αποχαιρετώντας τον Ευκλείδη

Η ευκλείδια γεωμετρία (επίπεδη) μας είναι πολύ χρήσιμη και εύκολη στην κατανόηση. Όμως η κατανόηση του φωτός μας αναγκάζει να την αποχαιρετήσουμε. Και να υιοθετήσουμε για το σύμπαν μας μια γεωμετρία (υπερβολική) παρόμοια με αυτή που ταιριάζει σε αυτό το μεγαλειώδες έργο του Escher.

Παρεξηγήσεις για το σύμπαν

Τι νομίζουμε ότι ξέρουμε για το σύμπαν;

Εγωιστικά γονίδια, αλτρουιστές οργανισμοί

Εγωισμός και αλτρουισμός, ένα καίριο διαλεκτικό δίπολο, όχι μόνο για τη φιλοσοφία, αλλά και για την καθημερινή μας ζωή, την κοινωνία, την πολιτική. Υπάρχει αλτρουιστικό αποτέλεσμα σε εγωιστικές συμπεριφορές; Υπάρχει ίδιο όφελος σε αλτρουιστικές συμπεριφορές; Αν αρχή και τέλος της κουβέντας είναι το άτομο, φαίνεται πως η απάντηση είναι αρνητική. Αν όμως θεωρήσουμε το άτομο και το σύνολο σε διαλεκτική ενότητα, η απάντηση εκπλήσσει...

Το μεγάλο μυστήριο των μαθηματικών

Αριθμητικό και γεωμετρικό εργαλείο του νου; Επιστήμη του υπολογισμού και του ανυπολόγιστου; Φιλοσοφικός κλάδος; Νοητική σύνδεση με τα θεμέλια του σύμπαντος;
Δεν είναι και απλή υπόθεση να καταλάβουμε τι είναι τα μαθηματικά.

Ηλεκτρόνιο: σωματίδιο ή κύμα; Η απάντηση που σε "στέλνει"...

Υπάρχει κάτι πραγματικά τυχαίο;

Συνηθίζουμε να θεωρούμε ως τυχαία τα περιστατικά που δε μπορούμε να προβλέψουμε. Συχνά όμως αυτά είναι απολύτως καθορισμένα (ντετερμινιστικά), αλλά δε γνωρίζουμε τις ακριβείς συνθήκες τους. Υπάρχουν, λοιπόν, πραγματικά τυχαία γεγονότα;
 

Η (ψευδ)αίσθηση του χρόνου

Ο χρόνος είναι κάτι πολύ δύσκολο στη σύλληψη και εικονοποίηση. Ο εγκέφαλος τον αντιλαμβάνεται περισσότερο ως παράμετρο των γεγονότων που συμβαίνουν στον τρισδιάστατο χώρο, όμως στην πραγματικότητα ο χρόνος είναι μια ακόμη διάσταση, η τέταρτη, σε έναν ενιαίο τετραδιάστατο χώρο: τον χωρόχρονο.


Ακόμη, τίθεται με αγωνία το ερώτημα: έχει ο χρόνος αρχή και τέλος; Τι ήταν "πρίν" και τι θα είναι "μετά";

Μήπως υπάρχουν και άλλες διαστάσεις;